Autisme en jouw seksleven.

Psychische klachten en de gevolgen hiervan op seksualiteit, seksdrive en een relatie blijven in de geestelijke gezondheidszorg onderbelicht. In dit artikel belichten we de relatie tussen autisme, seksualiteit en relaties. Vaak wordt er met deze diagnose “gestrooid” als iemand communicatief minder vaardig is of als iemand graag veel structuur wenst. Maar wat is autisme en welke gevolgen heeft het op de seksualiteit?

Wat is autisme?

Autisme is een verstoring in de informatieverwerking. Dit uit zich op drie gebieden, namelijk I) in de omgang met anderen, II) communicatie en III) verbeeldingsvermogen. Autisme is iets waarmee je wordt geboren en kan vanaf iemands derde levensjaar gediagnosticeerd worden. Maar meestal word de diagnose pas op een latere leeftijd gesteld. Bij ruim 1% van de Nederlanders is er sprake van een Autisme Spectrum Stoornis (ASS). Er zijn hierin verschillende gradaties van ernst en één derde van de personen met een ASS is boven gemiddeld intelligent. Mensen met ASS kunnen (enigszins) vreemd overkomen in het contact, houden van structuur, duidelijkheid en regelmaat en vinden het erg lastig om gebeurtenissen te bekijken vanuit een ander perspectief en/of beleving dan hun eigen perspectief. Naast de moeilijkheden zijn er ook echt veel voordelen van het hebben van ASS! Voor meer informatie over ASS kan je terecht op de website van de Nederlandse Vereniging voor Autisme.

Autisme en relaties

Zoals je hierboven kan lezen, is één van de verstoringen bij een ASS de (sociale) omgang met anderen. Mensen met een ASS vinden het moeilijk om sociale situaties in te schatten en kunnen vaak niet goed de sociale ‘hints’ oppakken. Dit gebeurt zowel op vriendschappelijk maar ook relationeel niveau. Hierdoor komen mensen met ASS regelmatig vreemd over of reageren ze op een “aparte” manier. Als het niet bekend is dat iemand’s partner ASS heeft dan kan dit tot misverstanden en ontevredenheid in de relatie leiden. De afstemming en communicatie tussen beide partners verloopt dan moeizaam. Dit kan dan weer zorgen voor relatieproblemen.

Autisme en seks

Als het al lastig is om in te schatten hoe je moet reageren op een sociale situatie, dan kun je voorstellen dat het nog lastiger is om een seksuele situatie in te schatten. Mensen met een ASS hebben, net als ieder ander, interesse in seks. Zij willen ook graag fysiek contact (met de uitzondering dat bepaalde mensen met ASS weinig tot geen fysiek contact kunnen verdragen), maar als de sociale vaardigheden dan achterblijven kan seks lastig zijn. Ook kunnen mensen met ASS zich moeilijk verbeelden in de ander en diens emoties. Ze handelen dan ook vaak vanuit hun eigen behoeftes en kunnen niet (goed) inschatten wat de ander wil en/of prettig vindt. Hierdoor kan het zo zijn dat ze de grenzen van anderen niet opmerken en daar (onbewust) overheen gaan. Ook werkt het andersom – zij kunnen dan de negatieve bedoelingen van anderen niet opvangen waardoor zij ook slachtoffer kunnen worden van grensoverschrijdend gedrag. Voor iemand met ASS kunnen de grenzen van wat privé is en wat niet ook vaak onduidelijk zijn. Hierdoor kan bijvoorbeeld seksueel gedrag in het openbaar voorkomen waardoor iemand met ASS in aanraking komt met de politie.

Rituelen en fascinatie

Een ander kenmerk van iemand met ASS is dat ze zich in het algemeen vaak vast kunnen houden aan vaste rituelen en patronen. Dit kan als een soort obsessie gezien worden door anderen. Deze fascinatie voor herhaalde bewegingen of rituelen kan zich ook uiten op het gebied van seksualiteit. Bijvoorbeeld het herhaaldelijk masturberen of het kijken van pornografie. Deze beide dingen kunnen, net zoals bij een ander, zorgen voor een ontlading. Als een persoon constant overprikkeld is of onder druk staat en dit de enige manier is die ze kennen om tot een ontlading te komen dan kan het zich ontwikkelen tot een obsessie. Ook het herhalen van een ritueel kan voor rust zorgen bij iemand met ASS. Door, bijvoorbeeld, ‘obsessief’ pornografie te kijken kan dit voor problemen zorgen in de relatie maar ook is iemand hier veel tijd mee kwijt waardoor er in het dagelijks leven ook problemen kunnen spelen zoals het moeite met behouden van een baan.

Hoe nu verder?

Er is tot nu toe weinig wetenschappelijk onderzoek gedaan naar autisme en seksualiteit. Maar mocht jij, of je partner een autisme spectrum stoornis hebben, en problemen hebben in de relatie of met seksualiteit, dan is het altijd een goed idee om dit met een eventuele hulpverlener – de huisarts of behandelaar – te bespreken. Daarnaast kan de Nederlandse Vereniging voor Autisme meer informatie geven over hulpverleners en seksuologen die meer weten over behandelingen voor mensen met en partners van iemand met een autisme spectrum stoornis.

De schrijvers van Bedmanieren zetten zich in voor het bespreekbaar maken van seksualiteit op een serieuze, maar toegankelijke manier. Dit stuk werd geschreven door drs. Simone Speelman, GZ-psycholoog, in opleiding tot seksuoloog.