De Nieuwe Vijgenbladeren

‘Adam en Eva kenden geen schaamte. Bloot dartelden zij door het paradijs, kirrend van genot en zonder enig besef van zondigheid. Pas na de suggestie van Hogerhand om kleding aan te trekken beseften zij dat naaktheid iets was om zich voor te schamen. Schaamte ontstond uit kleding, niet omgekeerd. Adam en Eva gingen geen kleren dragen omdat ze zichzelf te bloot vonden, ze schaamden zich voor hun naaktheid omdat ze kleren gingen dragen.

Sinds die tijd heet bloot zijn ‘natuurlijk’. Eeuwenlang moest deze natuurlijke drang geciviliseerd worden, maar vandaag de dag worden aan bloot veel positieve eigenschappen toegedicht: open, eerlijk, waar, realistisch. Open en Bloot was de naam van een televisieserie begin jaren 70 van de vorige eeuw waarin voor het eerst open over seksuele opvoeding werd gesproken. Het boek De Naakte Waarheid laat blote vrouwen met borstkanker zien en het televisieprogramma De Naakte Waarheid laat vrouwen ‘eindelijk’ eens voelen dat ze de moeite waard zijn door ze op een zwaar gesponsorde catwalk te laten lopen. Het boek Open & Bloot toont mannen met kanker in kunstzinnig ondergoed, geslachtsorganen worden Edele delen genoemd en Realistisch naakt is sinds een dikke eeuw een kunststroming die blote vrouwen (nauwelijks mannen) laat zien in bijvoorbeeld een lezende of zich afdrogende pose.

‘Naakt zijn is misschien wel veel kwetsbaarder dan bloot zijn’

Tegenover de positieve betekenis van open en bloot staat de afkeuring van verhullende kleding of verhullend taalgebruik. Dat wat de toegang zou kunnen belemmeren tot de naakte waarheid staat in een kwaad daglicht. Toch kan bloot ook erg verhullend zijn, bijvoorbeeld als het is verworden tot een mainstream uiting van wat mooi of lelijk heet te zijn. Een blootcultuur kan erg dwingend zijn en collectieve normen stellen. Er zijn duidelijke representaties van hoe een man en vrouw bloot horen te zijn. Daarentegen kan verhullende kleding en taal getuigen van een grote openheid over iemands oorspronkelijkheid. Ook verhulling is een expressie en kan uitnodigend en uitdagend zijn.

Naakt zijn is misschien wel veel kwetsbaarder dan bloot zijn. En is oorspronkelijkheid niet wat anders dan openheid? Misschien komt vandaag de dag de schaamte voor naaktheid wel voort uit een normerende blootcultuur. En onze schaamte voor authenticiteit uit een dwingende openheidcultuur. Zijn open en bloot de nieuwe vijgenbladeren in het paradijs?’